Ponad trzy minuty – tyle, wg austriackich obserwacji, zyskuje prosię, gdy poród przebiega bezproblemowo. To trzy minuty mniej wysiłku, o trzy minuty szybsze narodziny oraz o trzy minuty wcześniejszy dostęp do siary i tlenu. Jak osiągnąć taki wynik?
Autorzy: Stefan Hirtenlehner i Christine Potthast, Agromed, Austria
Nowoczesna produkcja trzody wymaga pokonania wielu przeszkód, by osiągnąć oczekiwaną wydajność i zyski. W odchowie prosiąt, panuje praktyczna zasada, która na pierwszy rzut oka wydaje się logiczna: większa liczba prosiąt, generuje większy zysk. Dlatego celem hodowlanym, jest posiadanie jak największej liczby prosiąt w miocie. Niemniej, rozumowanie to może okazać się błędne, gdyż zwiększenie rozmiaru miotu często wiąże się z niższą wagą urodzeniową i zwiększoną śmiertelnością prosiąt. W związku z tym producent trzody chlewnej nie powinien dążyć do posiadania jak największej liczby nowo narodzonych prosiąt, lecz do jak największej liczby silnych, żywotnych i konkurencyjnych prosiąt.
Niedoceniany czynnik sukcesu
Jednak wykorzystanie pełnego potencjału genetycznego i produkowanie dużych miotów żywych prosiąt jest możliwe, jeśli przeznacza się wystarczające zasoby na efektywne zarządzanie i gwarantuje właściwe, dobrze zbilansowane żywienie loch.
Liczne mioty wiążą się z przedłużonym czasem porodu. W tym przypadku, czas wpływa negatywnie, zarówno na lochy, jak i prosięta, znacznie zwiększając odczuwany ból i poziom stresu. Do negatywnych konsekwencji przedłużającego się porodu należy również większa liczba urodzonych martwych prosiąt. Według prof. Petera Kappela Theila z Uniwersytetu w Aarhus w Danii, okres porodu wydłużony o 100 minut, oznacza utratę dwóch i więcej prosiąt. Im dłuższe przejście przez kanał rodny, tym bardziej wyczerpane prosię, co stawia je na gorszej pozycji startowej w porównaniu do szybko urodzonych osobników. Bardziej aktywne prosięta szybciej odnajdą sutki matki i zyskują na wcześniejszym karmieniu, co z kolei korzystnie wpływa na ich wzrost i rozwój jelit. Czas trwania porodu może wpływać na wydajność siary i dlatego jest bezpośrednio powiązany z optymalnym zaopatrzeniem nowo narodzonych prosiąt w energię i immunoglobuliny (Ig). Już trzy godziny po urodzeniu przepuszczalność Ig w jelitach prosiąt spada do 50%. Ponadto wydłużony czas porodu koreluje z obniżoną płodnością loch z powodu przedłużonego wydalania łożyska. Innymi słowy, optymalizacja czasu porodu może (do pewnego stopnia) pozytywnie wpływać na wszystkie te konsekwencje.
Włączenie znormalizowanych produktów z włókna
Uzupełnianie diety loch błonnikiem pokarmowym umożliwia skrócenie czasu porodu. Sukces włączenia włókna pokarmowego zależy głównie od odpowiedniego doboru jego źródła. W przeciwieństwie do wielu „konwencjonalnych” źródeł błonnika, takich jak otręby pszenne, wysłodki buraczane itp., które różnią się jakością i dostępnością w ciągu sezonu oraz niosą ze sobą ryzyko zanieczyszczenia mykotoksynami, korzystne jest stosowanie znormalizowanych, sprawdzonych pod względem jakości i odkażonych produktów z lignocelulozą pochodzenia drzewnego. Zazwyczaj błonnik jest rozpatrywany w kontekście zapobiegania zaparciom jednak, w zależności od jakości, lignoceluloza może oferować więcej korzyści.
Jakość lignocelulozy
Obecnie dostępne produkty lignocelulozowe, można podzielić na dwie kategorie w oparciu o ich wpływ na przewód żołądkowo-jelitowy. Jako całkowicie nierozpuszczalny koncentrat błonnika, produkty lignocelulozowe różnią się znacznie pod względem stopnia fermentacji, a tym samym wpływają na przewód pokarmowy zwierząt poprzez jeden z dwóch mechanizmów:
Efekty fizyczne
Ze względu na zawartość niestrawnego i niefermentowalnego błonnika lignoceluloza optymalizuje konsystencję odchodów loch, ograniczając zaparcia w okresie porodu. Nadmiernie twardy kał tworzy dodatkową barierę fizyczną (oprócz i tak już skrajnie niebezpiecznego braku przestrzeni trzewnej) i uciska kanał rodny. Ze względu na swoje właściwości strukturalne lignoceluloza zapewnia łatwo odkształcalną konsystencję odchodów. Zwiększa również aktywność perystaltyczną jelit, dodatkowo ułatwiając przejście prosiąt przez kanał rodny.
Efekty fizjologiczne
Produkty lignocelulozowe, które zawierają nierozpuszczalny i niefermentujący błonnik, ale także część nierozpuszczalnego, ale ulegającego fermentacji błonnika, dają korzyści zarówno fizyczne, jak i fizjologiczne. Część ulegająca fermentacji jest rozkładana przez drobnoustroje w okrężnicy, w wyniku czego powstaje kwas mlekowy i masłowy. Kwas masłowy z kolei jest cennym źródłem energii dla kolonocytów.
W konsekwencji zwierzę jest lepiej zaopatrywane w energię dzięki wchłanianiu kwasu masłowego. Locha może pokrywać do 25% swojego zapotrzebowania na energię z fermentacji błonnika pokarmowego w okrężnicy. Energia pochodząca z enzymatycznego trawienia w jelicie cienkim jest dostępna do pięciu godzin po spożyciu, podczas gdy produkty fermentacji z okrężnicy są dostarczane przez okres 24 godzin. Dla lochy ta dodatkowa energia oznacza zmniejszenie głodu, stresu, a przede wszystkim zapewnienie sił do porodu. Zwiększona podaż energii dostępna przez dłuższy czas ma duży wpływ na długość trwania porodu.
Teoria w praktyce
Pod koniec ubiegłego roku austriacki producent trzody chlewnej przeprowadził doświadczenie: dzięki dodaniu lignocelulozy (OptiCell, Agromed) jako nierozpuszczalnego błonnika do paszy dla loch prośnych, okres porodu w grupie doświadczalnej został skrócony średnio o ponad 62 minuty w porównaniu do loch z grupy kontrolnej. Oznacza to, że krytyczna faza porodu, przez którą musiało przejść każde prosię, trwała o 3 minuty i 21 sekund krócej. Skróceniu czasu porodu towarzyszył wzrost liczby żywych prosiąt ze średnio 16,7 do 17,6. Gdy w porównaniu uwzględniono całkowitą wielkość miotu, suplementowanie lignocelulozą zwiększyło względny odsetek żywych prosiąt z 88,8% do 95,1%.
Skuteczne narzędzie żywieniowe
Czas trwania porodu u loch jest ściśle powiązany z odsetkiem żywych prosiąt, wydajnością siary, witalnością prosiąt i płodnością lochy w następnym cyklu. Właściwy dobór produktu lignocelulozowego dodawanego do diety loch w czasie ciąży może pomóc w przyspieszeniu procesu porodu poprzez optymalizację funkcji jelit i zwiększenie podaży energii. Wybór jakości ma kluczowe znaczenie: obecnie jednym z najskuteczniejszych narzędzi żywieniowych jest włączenie nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego składającego się zarówno z fermentujących, jak i niefermentujących składników.
